به گزارش گروه جامعه ایران آنلاین، بر اساس آمارهای موجود بیش از ۴۵۰ نوع حادثه مختلف در هر شبانه‌روز در شهر تهران اتفاق می‌افتد. آمارها می‌گویند بیشترین حجم حوادث مربوط به آتش‌سوزی است. حوادث مربوط به بافت‌های فرسوده، پوسیدگی لوله‌های زیر زمین و گازگرفتگی از جمله موارد دیگر است. به اعتقاد کارشناسان آنچه در میزان صدمات جانی و خسارت‌های مالی نقش عمده‌ای بازی می‌کند، آمادگی مردم در برابر حوادث مختلف است. یعنی به تعبیری دیگر مقوله پیشگیری است که می‌تواند از بروز خیلی از فاجعه‌ها جلوگیری کند یا صدمات ناشی از حوادث را به حداقل برساند.
بدون شک هر هزینه‌ای که برای پیشگیری و افزایش آمادگی مردم شود، از هزینه‌های بعد از وقوع حادثه کمتر خواهد بود؛ چه بسا هر حادثه‌ای علاوه بر خسارت‌های مالی و اقتصادی که به فرد و جامعه وارد می‌سازد، می‌تواند خسارت‌های جانی را هم برای شهروندان در پی داشته باشد. خسارت از هم پاشیدن بنیان یک خانواده با وقوع حادثه را نمی‌توان با هیچ عدد و رقمی اندازه‌گیری کرد.
با اینکه ارزشمندی مقوله پیشگیری و نیاز به افزایش آگاهی‌های مردم در خصوص مقابله با مخاطرات مانند روز روشن است و بر هیچ‌کس پوشیده نیست، ولی باز هم با توجه به آمارهای موجود به نظر نمی‌رسد شهروندان پایتخت‌نشین در زمینه چگونگی مقابله با حوادث اطلاعات کافی و مورد نیاز را
داشته باشند.
از سوی دیگر هر چند مدتی است در زمینه ایمن‌سازی ساختمان‌های ناایمن اقدامات مؤثری انجام شده که باید ادامه داشته باشد اما به طور قطع تصمیمات مدیران و مسئولان شهر باید رنگ عملیاتی‌تری به خود بگیرد تا بتوانیم شاهد کاهش آمارها در حوزه حوادث باشیم.
4 درصد بودجه شهرداری به آتش‌نشانی اختصاص دارد
رئیس کمیته ایمنی شورای شهر تهران با اشاره به اینکه وقوع بیش از 400 حادثه روزانه در شهر تهران دلایل عدیده‌ای دارد به «ایران» می‌گوید: آمار مربوط به وقوع آتش‌سوزی، طوفان، قطع برق گسترده و ایجاد حوادث ناشی از آن متفاوت است. به عنوان نمونه وقوع آتش‌سوزی در چهارشنبه‌سوری آمار بسیار بالایی را به خود اختصاص می‌دهد.
دکتر مهدی بابایی می‌افزاید: در برنامه 4 ساله چهارم مدیریت، شهرداری تهران را ملزم کردیم با ترویج اقدامات پیشگیرانه نسبت به کاهش آمارها اقدام کند، به گونه‌ای که در سال‌های 1401 و 1402 رشد حوادث متوقف شود و در سال‌های 1403 و 1404 کاهش پیدا کند.
البته بر اساس آخرین آمار، در حوزه حریق حداکثر رشد یک درصدی داشتیم. با این همه مقرر شده است با برنامه‌ریزی مناسب نسبت به توقف رشد حوادث اقدام شود و در سال‌های بعد شاهد کاهش آمار آن باشیم. البته تردیدی نیست که آتش‌نشانی باید این عدد را محقق کند. این عضو شورای اسلامی شهر تهران با بیان اینکه 4 درصد بودجه شهرداری به میزان 3 همت به سازمان آتش‌نشانی اختصاص دارد، می‌گوید: رشد حوادث موجب افزایش خسارت‌های جانی و مالی و همچنین هزینه‌های آتش‌نشانی می‌شود. این موضوع سبب می‌شود مبحث پیشگیری در اولویت تصمیم‌گیری‌ها قرار بگیرد.
به جای افزایش تعداد ایستگاه‌ها باید پیشگیری را لحاظ کنیم
در حال حاضر 137 ایستگاه آتش‌نشانی داریم، اما به اعتقاد رئیس کمیته ایمنی شورای شهر تهران، به جای افزایش تعداد ایستگاه‌ها باید پیشگیری را لحاظ کنیم.
وی خاطرنشان می‌کند: به عنوان نمونه تعیین‌تکلیف ساختمان‌های ناایمن در همین راستا در دستور کار قرار گرفته است. در این زمینه با شروع کار جدی از ابتدای سال 1402 توانستیم به رقم 80 ساختمان برسیم. در ابتدا آتش‌نشانی دست‌تنها بود، اما شهرداران مناطق و نواحی همکاری کردند تا مالکان ساختمان‌ها ملزم به ایمن‌سازی شوند.
او می‌افزاید: در برنامه 4 ساله چهارم سختگیری‌ها در این حوزه بیشتر هم می‌شود. تا پایان سال 1402 بنا بود ساختمان‌های ناایمن به صفر برسند که امیدواریم بزودی این رقم به زیر 50 ساختمان برسد. در این زمینه جلسه‌ای با حضور تمام شهرداران مناطق و نواحی داشتیم و تأکید شده است با همیاری هم عدد 80 ساختمان ناایمن را در کوتاه‌ترین زمان ممکن به صفر نزدیک کنیم.
دکتر بابایی می‌گوید: تمامی این ساختمان‌ها تجاری-اداری نیستند، برخی هم مسکونی هستند، به همین دلیل ممکن است مشکلاتی از قبیل تعاونی و مالکیت داشته باشند که کارها را با تأخیر روبه‌رو کرده است.
میزان آگاهی تهرانی‌ها در مواجهه با حوادث پایین است
دکترعباس تقی‌زاده، رئیس دپارتمان سلامت در حوادث و بلایای دانشگاه علوم پزشکی تهران با اشاره به اینکه می‌توانیم حوادث را به دو دسته عمدی و غیرعمدی تقسیم کنیم به «ایران» می‌گوید: عمده حوادثی که اتفاق می‌افتند غیرعمدی هستند. 3 حادثه عمده وجود دارد؛ آتش‌سوزی و سوختگی‌های ناشی از آن، حوادث ترافیکی منجر به فوت و جرح، حوادث مربوط به گازگرفتگی یا مسمومیت با گاز CO و در نهایت سایر حوادث مانند مسمومیت‌ها، غرق‌شدگی و نمونه‌های دیگر که نسبت به سه مورد اول آمار کمتری را به خود اختصاص می‌دهند.
به گفته این استاد دانشگاه، برای پیشگیری و مدیریت مواردی که به آنها اشاره شد راهکارهای مختلفی وجود دارد و نمی‌توان نسخه واحدی برای همه آنها پیچید اما به صورت کلی و بر اساس آخرین مطالعات انجام شده در شهر تهران، میزان آگاهی شهروندان تهرانی و نگرش و همچنین عملکرد آنها برای مواجهه با حوادث کم است؛ حال فرقی نمی‌کند حادثه‌ای که به وقوع می‌پیوندد از جمله حوادث طبیعی مانند زلزله و سیل یا حوادث غیرطبیعی یا عمدی باشد؛ در هر حال اغلب شهروندان آمادگی مناسبی در مواجهه با این حوادث ندارند.
آموزش‌های مقطعی پاسخگو نیست
رئیس دپارتمان سلامت در حوادث و بلایای دانشگاه علوم پزشکی تهران با تأکید بر اینکه باید سرمایه‌گذاری‌ها در حوزه آموزش بیشتر شود، می‌گوید: در این زمینه مسأله مهمی که هست اینکه آموزش در راستای آمادگی مردم در برابر حوادث و بلایای طبیعی و غیرطبیعی وجود دارد، اما به صورت مقطعی انجام می‌شود. گاهی کمپین‌ها و جشنواره‌هایی راه می‌افتد، اما هیچ‌کدام تداومی نداشته، به همین دلیل اثربخشی لازم را ندارند. به عنوان نمونه یک برنامه آموزشی نهایتاً در طول یک سال انجام و بعد از اولویت خارج می‌شود و بعد از چند سال دوباره مسئولان به یاد می‌آورند که باید آن آموزش را از سر گرفت.
دکتر تقی‌زاده می‌افزاید: اعداد و ارقام نمایانگر این هستند که وضعیت تهران به لحاظ آمادگی در برابر حوادث در حد مطلوب نیست. به اعتقاد من کم‌هزینه‌ترین و سریع‌ترین راهی که می‌تواند ما را به نتیجه مطلوب برساند آموزش مردم است، اما مسئولان امر باید توجه ویژه‌ای به این نکته داشته باشند که آموزش‌ها باید مبتنی بر هدف باشند و به صورت مداوم و دنباله‌دار برنامه‌ریزی شوند، زیرا با آموزش‌های کوتاه و مقطعی نمی‌توانیم نتیجه مورد نظر را به دست آوریم.
مشارکت شهروندان در افزایش ایمنی، یک تجربه جهانی
دکتر حسام‌الدین نراقی، کارشناس مدیریت عملیات امدادونجات در گفتوگو با «ایران» با بیان اینکه همه‌روزه در تمام سکونتگاه‌های انسانی اعم از شهر و روستا در همه کشورها سوانح و حوادث متعددی را شاهد هستیم، می‌افزاید: از آتش‌سوزی تا ریزش آوار ساختمان، نزاع و درگیری بین افراد و یا مصدومیت به دلیل تصادفات جاده‌ای و انواع و اقسام رویدادهایی که منجر به وارد شدن آسیب و خسارات جانی و مالی به جوامع، محیط زیست و اقتصاد جوامع محلی یا ملی می‌شود را می‌توان در این حوزه مثال زد. این حوادث محتمل، همیشه همراه با ما انسان‌ها بوده و هست. اما موضوع مهم در زندگی روزمره و نگاه درست به این سوانح، بررسی و اقدام مناسب توسط ما ساکنان شهرها و روستاها در مسیر شناخت، درک، برنامه‌ریزی برای کاهش، طراحی اقدامات مناسب و آمادگی پاسخ درست در زمان بروز هر یک از خطرات ناشی از مخاطرات و سوانح است.
او می‌افزاید: هر یک از ما به عنوان ساکنان در شهرها و روستاها می‌توانیم به نوعی در بخشی از چرخه مدیریت خطر سوانح، مسئولیت و نقش خود را ایفا کنیم. کافی است که جایگاه و قابلیت خود را بشناسیم، با اجزای این چرخه آشنا باشیم و از همه مهم‌تر، عزم و تمایل برای ایفای نقش و مسئولیت خود در قبال حفاظت از جان و مال خود و اطرافیان اعم از خانواده یا همکاران یا سایر مردم محل سکونت خود، حفاظت از اموال و سرمایه‌های خصوصی و عمومی و محیط زیست را داشته باشیم. موضوع خیلی راحت است و اصلاً سخت و پیچیده نیست.
این کارشناس مدیریت عملیات امدادونجات، می‌گوید: ابتدا لازم است برای مشارکت در افزایش ایمنی جامعه خود داوطلب شویم، داوطلب شدن می‌تواند به صورت حضوری و یا مجازی باشد. این کار را می‌توانیم با عضویت در سازمان‌های عمومی، دولتی و یا غیردولتی که در زمینه ایمنی و مدیریت سوانح فعالیت می‌کنند، آغاز کنیم. با عضویت در هر یک از سازمان‌های مربوطه، ابتدا باید آگاهی و دانش خود را افزایش دهیم. با مطالعه محتواهای استاندارد و به‌روز، با حضور در کلاس‌های آموزشی حضوری و یا مجازی، با همکاری در تمرین و مانورهای مختلف و موضوعی، در هر سطح می‌توانیم دانش، آگاهی و آمادگی خود را نسبت به مخاطرات، سوانح و رویدادهای آسیب‌رسان افزایش دهیم. بدین صورت در طول زمان درک ما از خطر افزایش پیدا می‌کند.
نراقی ادامه می‌دهد: پس از اینکه خودمان نسبت به خطر سوانح آگاه شدیم، می‌توانیم با انتقال این آموزش‌ها به اطرافیان، نسبت به توسعه دانش و آگاهی دیگران هم اقدام کنیم. فراموش نکنیم، اقدامات کوچک، اگر توسط افراد زیاد و با تکرار زیاد انجام شود، حتماً منجر به تغییرات بزرگ می‌شود. این تغییرات را می‌توانیم به مرور زمان در رفتار و نگاه اطرافیان خود نیز ببینیم و بسنجیم. به عنوان مثال اگر در محل کار خود، کپسول‌های آتش‌نشانی داریم، به این معنی است که فردی به عنوان مسئول ایمنی در مجموعه فعالیت دارد و یا قوانین بالادستی الزامی برای استقرار این وسیله در این محل را تعیین کرده است. می‌توانیم به کمک این فرد براساس آموخته‌های خود با همکاران درباره انواع ابزارهای خاموش کردن آتش صحبت کنیم و یا با هماهنگی واحدهای آتش‌نشانی اطراف محل کار، برنامه‌ای برای آموزش و تمرین روش‌های مواجهه با آتش در محل کار خود را طراحی و به طور مستمر اجرا کنیم. وقتی بدانیم کپسول‌های آتش‌نشانی براساس انواع عوامل بروز آتش تفاوت دارند، آن وقت است که کپسول مناسب را برای محل کار و یا منزل خود تهیه می‌کنیم و یا بهترین روش برای خاموش کردن آتش را براساس انواع خطر محتمل در محل کار آموزش می‌بینیم.
نراقی خاطرنشان می‌کند: اگر شما فردی هستید که آموزش دیده‌اید تا برای پیشگیری از خطر بروز آتش‌سوزی در محل کار و یا سکونت خود اقدام مناسب و درست را انجام دهید، پس درک مناسبی از خطر آتش‌سوزی و راهکارهای پیشگیری و مواجهه با آن را دارید.
تجربه جهانی در زمینه آمادگی هنگام وقوع حوادث
این کارشناس مدیریت عملیات امدادونجات می‌گوید: براساس تجربه جهانی، مهم‌ترین توصیه برای مدیریت شرایط اضطراری ایجاد حساسیت و آگاهی در همه جوامع اعم از شهری و روستایی است. این مفهوم در سند جهانی کاهش بلایا (سند سندای) با عبارت «درک خطر» مشخص و توصیه شده است. اگر در تمام جوامع انسانی، افرادی داشته باشیم که با خطرات و سوانح و روش‌های پیشگیری، کاهش و مدیریت آن آشنا باشند، احتمال بروز سوانح و رخدادهای خسارت‌بار کمتر می‌شود. به همین نسبت، افرادی که با خطر آشنا هستند، در زمان بروز شرایط اضطراری، رفتارهای درست و بهتری را از خود نشان می‌دهند.
لزوم تقویت آمادگی مدیران در مواجهه با سوانح
برای داشتن افراد و جامعه آماده برای مقابله با سوانح و کاهش خسارات آنها، باید آمادگی داشت. به اعتقاد این کارشناس مدیریت عملیات امدادونجات، آمادگی، مجموعه اقدامات و الزاماتی است که برای اقدام صحیح و مناسب، قبل و پس از بروز هر خطر و سانحه باید در بین همه مردم و افراد هر جامعه وجود داشته باشد. در تمام ساختارهای رسمی و غیررسمی، اداری و غیراداری و در میان مدیران تمام سازمان‌های خدمت‌رسان امدادی و غیرامدادی، باید آمادگی مقابله با سوانح، ایجاد و تقویت شود. در این صورت است که هم می‌توانیم شاهد کاهش بروز سوانح و هم شاهد افزایش تاب‌آوری فردی و اجتماعی در زمان بروز هر رویداد آسیب‌رسان باشیم.
نراقی با تأکید بر این نکته که ابزار و راهکار ایجاد و تقویت آمادگی در جامعه در هر زمینه‌ای آموزش است، می‌گوید: مهم‌ترین روش و ابزار برای ایجاد آمادگی در جامعه و نیروهای عملیاتی برای مواجهه صحیح با یک رویداد و سانحه، دریافت و ارائه آموزش‌های درست و مستمر است. آموزش اگر استاندارد، اصولی و بر اساس نیاز باشد، می‌تواند در ایجاد و تقویت آمادگی مؤثر واقع شود. اما زمانی که آموزش در یک جامعه و محیط تنها از سر رفع تکلیف باشد و به حضور فیزیکی افراد در یک محدوده زمانی و مکانی خلاصه شود، نتیجه آن بروز سوانح و اقدامات اشتباه در زمان مواجهه افراد با سانحه و خطر و درنهایت هم از دست دادن جان و مال و آرامش افراد خواهد بود.
وی به این نکته هم اشاره می‌کند که همیشه در زمان بروز سوانح شاهد حضور و فعالیت برخی افراد آموزش‌ندیده، احساساتی و دلسوز هستیم که به جای کمک، بیشتر باعث ایجاد دردسر و آسیب به خود و یا سایر افراد یا تجهیزات موجود در محیط حادثه می‌شوند.
هزینه پیشگیری از سوانح یک‌دهم هزینه پرداخت خسارات
نراقی توصیه می‌کند: مهم‌ترین اقدام ما باید همکاری گروهی برای پیشگیری از بروز سوانح در محل کار، سکونت و جامعه اطرافمان باشد. طبق مطالعات جهانی، هزینه پیشگیری از سوانح یک‌دهم هزینه پرداخت خسارات پس از آسیب به اقتصاد است. ولی فراموش نکنیم که هزینه از دست دادن جان یک انسان و یا مصدومیت و معلولیت ناشی از سوانح، هرگز قابل محاسبه نیست، پس برای ایجاد جامعه ایمن و تاب‌آور در برابر سوانح بهتر است همین امروز اقدام کنیم.
انتهای پیام/